Başlık : ANKARA’NIN TAŞHAN’I
Yazar : Manolya Berk
Ankara’nın yakın tarihi ile ilgili yazıların çoğunda, “Taşhan”dan bahsedilir. Milli Mücadele Dönemi’nde, Ankara’nın tek konukevi veya oteli olan Taşhan, Ankara’da handan otele geçişi temsil eden yapı olup, Ankara’nın son hanıdır.
1880’li yıllarda, Taşhan’ın bulunduğu yer, genelevlere ayrılmış bir bölge olarak biliniyormuş. Zamanın valisi Abidin Paşa, Ankara’ya tayin olduktan sonra, şehir içinde böyle bir yerin uygun olmayacağını düşünerek, buraları yıktırmış. Ankara Vilayeti Meclisi İdare Başkâtibi İsmail Hakkı Bey, içinde küçük bir mescit bulunan bu arsayı, bir han yaptırmak üzere, 1886’da satın almış. Ankara halkı mescidin yıkılmasına karşı çıkınca, Abidin Paşa araya girip, halkı razı etmiş.
Hıdırlık Dağı’ndan, Ankara Taşı olarak da bilinen pembe andezit getirilmiş. Han, Niğdeli bir kalfaya yaptırılmış. 1888’de yapımı tamamlanan binanın, içi kerpiç, dışı taş olarak yapıldığı için; halk burayı “Taşhan” olarak anmaya başlamış.
Bina; geniş, dört köşe bir avlu etrafında, üst katta odalar, alt katta ahırlardan oluşuyordu. Handa 100 oda mevcuttu. Yolcuların at arabaları, kağnıları, öküzleri, atları ahırlarda kalıyordu. Bir iki tane de kuyu vardı. Taşhan, 40- 50 metre uzunluğunda, modern bir kervansaray görünümündeydi. İstasyon’dan Hükümet Konağı’na giden yolun üzerinde bulunuyordu ve o dönem için, şehrin yeni gelişmekte olan alanına yapılmıştı.
Taşhan, muhtemelen zaman zaman mülk sahibinin kiracı değiştirmesi nedeniyle, farklı adlarla da anıldı: Anadolu Hoteli, İsmail Efendi Oteli gibi. Bir dönem, binanın istasyon istikametine bakan duvarında, üzerinde Latin harfleri ile “HOTEL ANGORA” yazan bir levha bulunuyordu. 1920’lerde Taşhan’da, hem Meşrûtiyet Oteli, hem de han kısmı mevcuttu.
Ankara, 1900’lü yıllardan itibaren çok fakirleşmişti. 23 Nisan 1920’de ilk Meclis açıldığı zaman, Ankara dışından gelen delegelerin bir kısmı Taşhan’da, bir kısmı da aynı bölgedeki, Darülmuallime Mektebi’nin sınıflarına yapılan yer yataklarında konakladılar.
1923’te Taşhan tamir edildi. Artık handan daha çok, otele benzemeye başlamıştı. Han ile otel arasındaki ayrım, mekânsal olmaktan çok kültüreldi. 1928 yılında, alt katında meşhur Karpiç Lokantası açıldı. Karpiç’ten sonra, Şölen isimli sazlı, içkili bir lokanta daha hizmete girdi. Üst katı da, güzel bir otel haline getirildi. Mitingler ve kutlamalar, Taşhan’ın önündeki meydanda yapılıyordu.
1933 yılında, hükümet burayı istimlâk etti ve Taşhan, 2 Mart 1935’te yıkılmaya başlandı. Yerine devasa Sümerbank binası yapılarak, 29 Ekim 1938’de hizmete açıldı. Günümüzde bu bina, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi olarak kullanılmaktadır.
Kaynaklar:
1)Geçmişten Bugüne İsim İsim Ankara, Önder Şenyapılı, Boyut Yayınları, Kasım 2013.
2)Küçük Asya’nın Bin Yüzü: Ankara, Dost Kitabevi, Temmuz 2005.
3)Unutulmayan Eski Ankara Fotoğrafları ve Belgeleri Paylaşma Platformu.