Başlık : BİR ZAMAN YOLCULUĞU AYDIN ŞİMŞEK
Yazar : Çiğdem Ülker
Takılırsanız şiirin ardına; tutarsanız bir şiir yolcusunun elini, zaman birden, bir şiir zamanı olur.
Bir fotoğraftaki zamanın şiiri, Datça'da bir yaz balkonunun şiiri, bir "ney" sesinin şiiri olur.
Şiirin zamanı başlar.
Aydın Şimşek, 2003'ün Behçet Aysan Şiir Ödüllü "Susmalar Kitabı"nda zamanları anlatır.
Susmaların da, sözler kadar çok şey söyleyeceğini bilen bir şiir, zamanı, sesi, sözü ve 'susmalar'ı kendi diliyle yorumlar.
Sözün gücünün karşısına susmanın güzelliğini koyan bir paradoksun üstünde şiirleşir, Aydın Şimşek'in dizeleri.
Sözü ve sükûtu, gümüş ve altınla karşılaştıran bu topraklarda, şiir, elbette sessizliği ve susmaları içsel yolculukların ilk adımı sayar ve yolculuk başlar.
"Zamanın içinden geçiyorum
zaman içimden geçiyor ve
gümüş ışıklar kalbimde.
İlk önce insanım
ve ilk önce son kez." ( Sayfa 10)
"Susmalar Kitabı", Aydın Şimşek'in "Ertelenmiş Buluşma" (1987), "Arınmış ve Ölümsüz" , "Ayrılıklar İmgedir" (1999), "Aşk Ayrılığı da Bilir" adlı kitaplarından sonra (2000) beşinci şiir kitabıdır ve Şimşek, "Susmalar Kitabı”yla, 2003 Behçet Aysan Şiir Ödülünü kazanmıştır.
Bu iki binli yıllarda, edebiyat, pop kültürün bir parçası gibi görülse de, hatta bazen yazar bile kendini öyle görse de; şiir hâlâ kurtarılmış bir adadır, bu söz kalabalığında.
Pop kültür, "söz"ü, iletişimin güncel anahtarı olarak kutsarken, reklamlar söze neredeyse bin türlü gizil anlamlar yüklerken, şiir sıkıştığı/ sığındığı adada, inatla direnir, kendi köşesinde 'susma' yı yeğler.
"Susalım.
Tanrıların cehennemidir seslerimiz
Sonsuzluğu ele geçirinceye kadar
S u s a l ı m" (Sayfa 7)
"SUSMA" NIN YAN ANLAMLARI
Belki de boş söze, fazla söze karşı, dilin ve şiirin bir savunma biçimidir "susmak"
Ve bu "susmak" şair için, sözlükteki ilk anlamının dışında öyle çok yan anlamlar taşır ki...
Bu yan anlamların her biri, bir başka şiirin kapısını açar, Aydın Şimşek'e.
Doğanın suskunluğu: "dili olan suskudur dağlar" (Sayfa 15), dizeleriyle, doğayı da ortak eder susmasına.
Susmak; savaşın ve ölümün bir başka tanımıdır : "daha dün / kan ve çocuklarla yazılıyor tarih / Ölü çocuklarla sevişen / gaz maskeleri ve sığınaklar / Dağlara da çıkılmıyor artık, dağları da yaktılar / kumları da...kum, dağ, ve insan. Sustu!" (Sayfa 12)
Susmak; yanıtı size bırakmaktır, olası bir insan imkânıdır: "Kıyıda ot ve su, bir de kabuklardan / mutlu kalabalık / orada, kendime başladığım iç okumada / Bir derviş derinliği ve upuzun susku ilhan berk." (Sayfa 24)
Susmak; felsefi anlamlar çağrıştıran bir eylemdir. "susuş: çilehanede derviş ruhu, serinlik." (Sayfa 27)
İnatçı bir direnişin, özgeçili bir kayboluşun, bile bile yitirişin ifadesi değil midir, susmak?
Sözcüklerin ve anlamların en yoğun biçimi olan şiir de, çok ve aralıksız sözlerden ötededir ve elbette şiir, susmanın doğasına daha yakın hissetmektedir, kendini.
PAVESE'NİN YOLCULUĞU
Aydın Şimşek'in "Susmalar Kitabı", uzun bir içsel yolculuğun farklı duraklarından seslenen bir şiirdir.
Ve bütünlük, şiirler arasındaki akışta kendini gösterir.
Şairin kişisel zamanının içinde, belirleyici yol işaretleridir sanki bunlar. Şair; kaybolmasınlar, yitip gitmesinler diye, anlara işaret koymuş, kayıp zamanın peşinde izler bırakarak yürümüştür belki de.
Aydın Şimşek'in şiirinin yanına Pavese'nin dizelerini koyarak, okura nereye bakacağını göstermektedir.
Belli ki, yol arkadaşı, şiir yoldaşıdır, İtalyan ozanla Aydın Şimşek.
"bir sanatçı için önemli olan
yaşantı değil, iç yaşantıdır." (C.Pavese, Sayfa 50)
Cesar Pavese’nin bu dizeleri , bu iç yaşantı, nerdeyse bir şiir tanımına dönüşür Aydın Şimşek'te de.
Aydın Şimşek için, bu yolculuk, yani şiirin yolculuğu, bir kendini tanıma, kalabalıklar içinde kendini fark etme yolculuğudur.
"Çünkü gideceğim bir yer yok / Olmasın, olmamalı: Öğrendim / leşimi sırtlayıp çölle buluşmayı / içime susmayı / başkasına deli ırmak / kendime göl / aşkıma uyku olmayı"
ZATEN HER YOLCULUK BİR ÖĞRENME DEĞİL Mİ?
Hele de şairin içsel yolculuğuysa bu...
"Aşk", şairin sessiz ve suskun yolculuğunun en uzun durağı, hem rüzgârlı hem kuytu bir mola yeridir. Şiir, zaman zaman aşkı tanımlar. Bu tanımlar da, kavrama atfedilen değer, insan öğrenmelerinin de basamaklarıdır .
"Kalabalığı azaltan aşk" (Sayfa 5)
"Kalbime yürüdün ses oldun. İkinci bir akşam / gibi yürüdün, ince ve narin." (Sayfa 9)
"Bana ağlamayı öğreten aşk
"Bana gülmeyi öğreten aşk.
"Yaşamayı öğreten aşk." (Sayfa 10)
Sonra, bu yolculukta "zaman"la yüzleşme , "isyan"la hesaplaşma, "aşk"la bütünleşme gelir:
"ölümü içinde besleyen adadır zaman / kurumuş kentlere karşı, ellerim gemi" (Sayfa 10)
"içime bak sadece içime, / orada sen varsın" (Sayfa 21)
ÜÇ DİZE ÜÇ TANIM
Kitabın en ilginç şiiridir : "Ney ve Hilâl"
Aforizmaların şiiri demek de olasıdır , "Ney ve Hilâl"e.
"Kendine en uzun yoldur insanın içi, en uzun keder"
"Ben ötekidir, kendimize benzetmeye çalıştığımız öteki ben."
"En büyük ceza değil midir insan insana" (Sayfa 19)
Bu dizeler de genel temanın "kendine yolculuğun" başka adımlarıdır elbette.
Şiir, sözle hesaplaşmadır, dille didişmedir. Sözü hem kutsayıp hem de ona kolayca baş eğmemektir.
Ses ise, şiirin ruhudur bir bakıma.
Peki, bu şiire adını veren "ney", neresindedir bir şiirin.
"Ney", insan sesine en yakın sesi olan çalgıdır, söz olmadan salt sesi yaratandır ve hemen hemen bütün sesleri çıkarandır.
- sesine de en yakın olandır ney'in sesi . Aşktan yanarak geçen, sadece sese, 'nefese' dönüşenin öyküsüdür ney.
"Ney ve Hilâl" kitabın aşka tanıklık eden şiiridir.
"Orada üç soru bekliyor geçmişini, şimdini, geleceğini: Aşk
üç siyah zaman, çoğaldıkça azan, çoğaldıkça azalan...azan." (Sayfa 19)
ŞİİR: ÇÜRÜMEYE VE BELLEKSİZLİĞE BİR PANZEHİR
Salih Bolat'ın deyimiyle " her şair, kendi bireysel ve toplumsal acısının kaynağını keşfetmek zorundadır." (2) Aydın Şimşek'in şiiri, acısının ve kederinin kaynağını keşfetmiş, aynada kendi gözlerine bakabilmiş bir şiirdir.
"Susmalar Kitabına" bu felsefi derinliği veren de, bu hesaplaşma da Simurg'un yolculuğudur, başladığı yere dönüştür, kendi gözlerine bakıştır.
Şaire sorarsanız, "şiir, çürümeye ve belleksizliğe karşı bir panzehirdir.
'Susmak' ise, içeriksiz bir yığılmanın işgaline karşı estetik olandır." (3)
Bu estetiği yakalamak için, seslerin tınısından yararlanan bir dil vardır şiirlerde. Bu tını, bazı şiirlerde sürekli ünsüzlerin yinelenmesiyle sağlanmıştır, bazılarında da belli belirsiz uyaklardan kaçınılmamıştır.
"susuyorum: denize küsen güz çoğalıyor içimde
gülüyorum: güneş eriyip akıyor kanımdan aşka." (Sayfa 26)
Susmalar Kitabı, Aydın Şimşek'in şiir yolculuğunun beşinci kitabıdır ve bu yolculuğun oldukça uzun olacağının yeni bir işaretidir.
(Varlık, Haziran 2004, Sayı1161)
(
V a r
l
ı
k
,
H
a
z
i r
a
n
S a y ı s
ı
)
----------------------------------------------------------------------------
- Şimşek Aydın, Susmalar Kitabı, Kum Yayınları, Nisan 2003 Ankara
- Bolat Salih, Duygusal Düşünceler, Gendaş Kültür Yayınları, Ekim 2000, İst.
- Cumhuriyet Kitap Eki, Nisan 2001